Türkiye enerji sektöründeki birleşme ve satın alma işlemlerinde 2024 yılında ivme kaybı devam etti
PwC Türkiye, Türkiye güç dalındaki birleşme ve satın alma süreçlerinin yanı sıra en aktüel bölüm trendlerinin kapsamlı bir tahlilini içeren Güç Dalında Birleşme ve Satın Almalar Raporu’nun 17.’sini yayınladı.
Rapora nazaran, 2024’te global ölçekte birleşme ve satın alma süreçlerini etkileyen esas bahisler ortasında ABD’deki seçim sonuçlarıyla bir arada gündeme gelen müdafaacı ticaret siyasetleri, büyük AB ülkelerindeki siyasi istikrar sorunu, Ukrayna ve Orta Doğu’da süregelen savaşlar, insani krizler, küresel tedarik zinciri üzerindeki baskılar, yapay zekanın çabucak hemen her kesimde artan penetrasyonu ve bunun sonuçlarına ait belirsizlikler, geçim problemi, proje finansmanında devam eden meseleler, iklim krizi, COP taahhütlerinin hayata geçirilmesindeki ilerlemelerin yetersizliği ve bu bağlamda global güç dönüşümünün beklentilerin gerisinde kalması dikkat çekti.
Bu çerçevede 2024 yılı, global birleşme ve satın almalarda 2023’te kaydedilen son on yılın en düşük performansına kıyasla temkinli bir toparlanmaya sahne oldu. Bu performansta, finansman şartlarındaki izafî rahatlama değerli rol oynadı.
Küresel güç dalındaki birleşme ve satın almalarda da emsal bir profil gözlenirken, portföyleri çeşitlendirme gereksinimi ve sinerji arayışı bilhassa petrol ve doğalgaz bölümündeki el değiştirmelerin ana nedenleri ortasında sayıldı. Yenilenebilir güç tarafında ise yatırımcılar, yüksek inşaat maliyetleri ve finansmanda devam meseleler nedeniyle ellerindeki varlıkları nakde çevirmeye odaklanırken, bilhassa halka açık doğalgaz altyapı şirketlerinin ana faaliyet alanlarındaki operasyonlarını finanse etmek için bunun dışında kalan varlıklarını satışa çıkarmaları dikkat çekti.
Türkiye güç piyasasındaki birleşme ve satın alma süreçlerinde keskin bir düşüş yaşandı
Türkiye güç piyasası ise global toparlanma eğiliminin tersine bir seyir izleyerek 2023’teki ivme kaybının akabinde 2024’te keskin bir düşüşe sahne oldu ve kamuya açıklanan 30 adet birleşme ve satın alma sürecinin toplam iddiası pahası, 2023 yılında ulaşılan 1,8 milyar ABD dolarına kıyasla %44’lük bir düşüş kaydederek 1 milyar ABD dolarında kaldı. Ortalama muahede bedeli de %47 azalarak 33 milyon ABD doları olarak gerçekleşti.
Raporda, makroekonomik belirsizlikler, çabucak hemen hiçbir segmentte yüksek bedelli ve cazip satın alma fırsatlarının bulunmaması, süregelen finansman zahmetleri, halka arzların finansman için daha fazla tercih edilir hale gelmesi ve giderek daha çok sayıda sanayi şirketinin kendi güç üretim tesisine yatırım yapması bu zayıf performansın sebepleri ortasında belirtildi.
Buna ilaveten, 2023’teki ağır yabancı yatırımcı ilgisinin tam bilakis 2024’te tüm süreçlerin tamamı yerli oyuncular ortasında gerçekleşti.
Enerji altyapı bölümündeki süreçler ortasında doğalgaz dağıtım piyasasındaki satışlar birinci sırayı aldı
Raporda, Türkiye’nin toplam elektrik tüketiminin Ocak-Kasım 2024 periyodunda bir evvelki yıla nazaran %5 arttığı belirtilerek, toplam üretim kapasitesinin %7 artışla 115 GW’a ulaştı. Enflasyonist baskıların sürdüğü 2024 yılında düzenlemeye tabi elektrik tarifelerindeki artışların konut, ticari ve endüstriyel müşteriler için %20-38 ortasında değiştiği de vurgulandı.
Önceki yıllarda, güç altyapı kesimi sınıflaması içinde yenilenebilir güç piyasasındaki birleşme ve satın alma süreçlerinin kestirimi toplam kıymeti öteki segmentleri geride bırakırken, 2024’te liderlik doğalgaz dağıtım segmentine geçti.
Bu segmentte gerçekleşen altı adet sürecin kimilerinde BOTAŞ’a olan borçları ve müşteri hizmetlerindeki önemli meseleler sebebiyle kayyuma devredilmiş olan şirketler el değiştirirken, geri kalan satışların temel sebebi stratejik önceliklerde yaşanan değişiklikler olarak açıklandı.
Satışların geri kalanında 21 yenilenebilir güç şirketi (RES+GES+HES+ çöpgazı + biyogaz santralleri) ve bir atık idaresi şirketi el değiştirdi.
Petrol dalında durağan bir yıl yaşandı
Özellikle akaryakıt dağıtım segmentinde 2023 yılında gerçekleşen yüksek bedelli satış süreçlerinin akabinde, petrol arama & üretim ve akaryakıt dağıtımda 2024’te sadece iki süreç kamuoyuyla paylaşıldı. Her ikisinde de süreç pahası açıklanmadı.
Temkinli yaklaşım sürüyor
PwC Türkiye Şirket Birleşme ve Satın Alma İşlemleri Lideri Engin Alioğlu rapora ait değerlendirmesinde şunları söyledi:
“PwC Türkiye olarak 17. defa gerçekleştirdiğimiz araştırmamızın ortaya koyduğu tablo, Türkiye güç piyasasında yatırım cazibesini artırmak için atılacak adımların siyaset yapıcıların önceliği olması gerektiğinin bir kere daha altını çiziyor.”
“Son yıllarda bilhassa yenilenebilir güç piyasasıyla ilgilenen yatırımcı profilinde kıymetli değişiklikler görüyoruz. ‘Vizyon’ sahibi herkesin bu kesime atak ettiği devirler geride kaldı. Artık daha yeterli planlanmış stratejilerle yatay ve dikey entegrasyonunun ön plana çıktığı bu olgunluk periyodunda birleşme ve satın alma süreçlerinin dala birinci girişten daha çok mevcut portföyleri büyütmek maksadıyla gerçekleştiğini gözlemliyoruz.”
“Türk güç piyasasının potansiyeline ve bu potansiyelin hakikat siyasetler ve stratejik iştiraklerle hayata geçirilebileceğine olan inancımızı koruyoruz. Ülkemizin global birleşme ve satın alma süreçlerindeki toparlanma ortamından hak ettiği hissesi alabilmesi için yatırımcılara emniyetli bir makroekonomik ortamın sağlanmasına, bilhassa piyasa düzenlemeleri ve finansman cephesinde belirsizliklerin ortadan kalkmasına ve yeni cazibe noktalarına gereksinim var. Bu bağlamda, Güç Dönüşümü – Yenilenebilir Güç 2035 Planı doğrultusunda atılacak adımları yakından takip ediyor olacağız.”
2025 ve sonrasında belirleyici olacak etkenler
Raporda 2025 ve sonrasında birleşme ve satın alma süreçlerini etkileyebilecek birtakım gelişmelere de yer verildi:
- Makroekonomik gelişmeler: 2023’ten bu yana olumlu tarafta değerli değişikliklere sahne olan makroekonomi siyasetlerinin sonuçları şimdi güç piyasasına tam olarak yansımazken, faiz indirimlerinin finansmana mümkün tesirlerini ve süreçlerde genel bir toparlanmayı görmek için de hala vakte muhtaçlık var.
- Enerji Dönüşümü – Yenilenebilir Güç 2035 Planı: 2024’te Güç ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından açıklanan bu yol haritası çerçevesinde paylaşılan yeni kapasite amaçları ve bu yatırımları kolaylaştıracak düzenlemeler, bu projeleri yürütecek şirketleri cazip birer birleşme ve satın alma maksadı haline getirebilir.
- HIT-30 Teşvik Programı: Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından açıklanan bu program kapsamındaki teşviklerden faydalanacak olan yeşil güç ve mobilite teknoloji şirketlerinin de birleşme ve satın alma gayesi haline gelmesi bekleniyor.
- Halka arzlar: Bilhassa elektrik üretim piyasasında, varlıkların satışına alternatif bir finansman tekniği olarak son birkaç yılda öne çıkan halka arzlarının 2025’te de devam edeceği varsayım ediliyor.
- Son Kaynak Tedarik Tarifesi (SKTT) düzenlemesinde yapılan değişiklikler: 7 Kasım 2024 tarihli EPDK kararına nazaran, 1 Şubat 2024’ten itibaren yıllık elektrik tüketimi 5.000 kWh’in üzerine çıkan mesken aboneleri ile yıllık tüketimi 15.000 kWh’in üzerine çıkan sanayi ve ticarethane abonelerinin faturaları SKTT üzerinden düzenlenecek. Bir öteki deyişle, bu aboneler bir yandan kendi tedarikçilerini seçme opsiyonuna kavuşurken bir yandan ucuz tarife kapsamından çıkarılmış olacaklar. Bilhassa mesken abonelerinde tedarikçi seçme şuurunun gelişmesi vakit alacağından, bu düzenleme kelam konusu abonelere halihazırda satış yapan elektrik perakende satış şirketlerinin finansallarını olumlu istikamette etkileyecek. Daha küçük ölçekli rakip tedarik şirketleri ise yeni sanayi ve ticarethane aboneleri ile portföylerini büyütme fırsatına erişecekler. Bu bağlamda elektrik tedariği yapan tüm şirketler birleşme ve satın alma maksadı haline gelebilir. Buna ilaveten, piyasanın çatı tipi güneş güç sistemleri ile güç verimliliği ve dijital güç idare sistemleri sağlayıcıları için de cazip hale geleceği beklenmektedir.
- Akaryakıt dağıtım piyasasındaki tekrar yapılanmanın sürmesi: 2024’teki sakinlikten sonra, 2025’te açıklanması beklenen kimi satın alma süreçleri olduğu biliniyor. Toplam 36 oyuncudan en büyük onunun piyasanın %70’inden fazlasına hakim olduğu bu kalabalık ortamda potansiyel alıcı ilgisinin bilhassa orta büyüklükte ve finansman düşüncesi çeken şirketlere ağırlaşacağı kestirim ediliyor.
- Özelleştirmeler: Özelleştirme Yönetimi websitesinden alınan bilgiye nazaran halihazırda özelleştirilmesi planlanan 13 adet hidroelektrik santrali ve bir adet kömür santrali bulunuyor.
Raporun Tamamına Buradan Ulaşabilirsiniz
