Onur Çanakçı: Savaş Gölgesinde Rezerv Stratejisi: Türkiye Yeni Bir Türbülansa mı Sürükleniyor?
Ortadoğu’da yükselen tansiyon sırf askeri değil, ekonomik cephede de önemli tehditler doğuruyor. İsrail’in İran’a yönelik hücumlarıyla tırmanan tansiyon, artık bölgesel savaşa evrilebilecek bir evrede. Bu durumun Türkiye üzere güç bağımlılığı yüksek, döviz rezervleri zayıf bir ülke için yaratacağı tesirler çok daha yıkıcı olabilir.
Piyasalar Alarm Verdi: Petrol ve Altında Sert Yükseliş
İsrail-İran çatışmasının birinci tesirleri, küresel piyasalarda kendini süratlice gösterdi. Petrol fiyatı bir günde %9 artarak 75 dolara yükseldi, altın rekor kırdı. Borsalar düştü, kripto varlıklar çakıldı. Bu cins jeopolitik şokların Türkiye iktisadı üzerindeki tesiri ise epeyce geniş bir yelpazeye yayılıyor: enflasyon, cari açık, kur istikrarı ve faiz istikrarı birebir anda tehdit altında.
19 Mart Atılımı Ne Kadar Hazırlıklıydı?
19 Mart 2024’te Merkez Bankası siyaset faizini %50’ye çıkartarak süreksiz bir inanç dalgası yaratmıştı. Lakin bu adımın çabucak akabinde rezervlerde 30 milyar dolarlık bir erime yaşandı. TL’nin desteklenmesi için yapılan döviz satışları, “kötü günler geride kaldı” telaffuzuyla kamuoyuna sunuldu.
Bugün ise asıl makûs günlerin, o rezervlerin tüketilmesinden sonra başladığı net biçimde görülüyor. Güç krizleri ve savaş riskleriyle dolu bir bölgede döviz rezervi tüketmek, fakat hiçbir öteki kriz yaşanmayacak varsayımıyla rasyonel görünebilir.
Enerji Şoku Kapıda mı?
Türkiye petrol gereksiniminin %90’ını ithal ediyor. Petrol fiyatlarındaki %10’luk artış bile dış ticaret açığını ve enflasyonu önemli biçimde artırıyor. Hürmüz Boğazı’nın kapanması üzere bir senaryoda petrolün 150 dolara çıkması, Türkiye için yeni bir ekonomik kriz manasına gelir.
Bu durumda döviz talebi artacak, kur üzerindeki baskı büyüyecek ve Merkez Bankası’nın müdahale kapasitesi daha da sonlu hale gelecek. Bilhassa net rezervlerin swap hariç yine negatife düşmesi, muhtemel sermaye kaçışlarını tetikleyebilir.
Rezerv Tüketimi ve İtimat Krizi
Bugüne kadar izlenen rezerv stratejisi, yapısal ıslahatlar yerine günü kurtarma yaklaşımı olarak kaldı. Kur istikrarı için rezervlerin eritilmesi; güç fiyat şoklarına, jeopolitik krizlere ve yatırımcı itimadına karşı Türkiye’yi savunmasız bırakıyor.
Mehmet Şimşek’in “kötü günler geride kaldı” açıklaması, mevcut tabloyla birlikte değerlendirildiğinde hem ekonomik gerçeklikten hem de ihtiyatlı maliye idaresi anlayışından uzak görünüyor.
Türkiye’nin Önündeki Kritik Sorular
İsrail-İran tansiyonu derinleşirse, Türkiye’nin döviz gereksinimi artacak, güç faturasındaki yük katlanacak, risk primi yükselecek. Bu senaryo gerçekleştiğinde “rezerv politikası”nın dayanıklılığı çok daha önemli biçimde test edilecek.
O nedenle şu soru hayati değer taşıyor: Sahiden berbat gün 19 Mart mıydı, yoksa o tarihten sonra alınan kararlar mı bugünkü berbat günlerin önünü açtı?
