Hürmüz Boğazı Krizi: Enflasyonda Yeni Bir Şok Dalgası
Günlük Petrol Akışının Beşte Biri Tehlikede
Hürmüz Boğazı, Umman ile İran ortasında yer alarak Basra Körfezi’ni Umman Körfezi ve Arap Denizi’ne bağlayan stratejik bir geçiş noktası olma özelliğini taşımaktadır. Dünya petrol tüketiminin yaklaşık %20’si, yani her gün tüketilen petrolün beşte biri, bu boğazdan geçmektedir. Bu nedenle Hürmüz’de yaşanacak rastgele bir kesinti, sadece bölgesel değil, tıpkı vakitte global ölçekte ekonomik ve jeopolitik sonuçlar doğurma potansiyeline sahiptir.
ABD’nin geçtiğimiz gece İran’a yönelik gerçekleştirdiği hava hücumları sonrası, 50’den fazla büyük petrol tankeri boğazı terk etmeye çalıştı. Piyasalar şimdi kapalıyken yaşanan bu gelişme, kısa vadede petrol arzında düşüş beklentisini güçlendirdi. Güç piyasalarında fiyatların süratle üst istikametli hareket etmesi öngörülüyor.
JP Morgan, İsrail-İran tansiyonu kapsamında Hürmüz Boğazı’nın kapanmasını en makûs senaryo olarak nitelendirmişti. Bankanın varsayımlarına nazaran, boğazın büsbütün kapanması durumunda petrol fiyatlarının varil başına 120 ila 130 dolar düzeylerine yükselmesi bekleniyor. Daha uzun müddetli ve tam kapanma halinde fiyatların 150 ila 200 dolar aralığına çıkması mümkünlük dâhilinde bedellendiriliyor.
Enflasyonist Baskılar: Güç Fiyatları ve ABD Ekonomisi
ABD’de tüketici enflasyonu (CPI), güç fiyatlarındaki bu artıştan direkt etkileniyor. Son bilgilere nazaran, petrol fiyatlarındaki her 10 dolarlık artışın, enflasyonda yaklaşık 20 baz puanlık bir yükselişe neden olabileceği belirtiliyor. Gerçekten Nisan ayında taban yapan petrol fiyatları, şimdiden yaklaşık 20 dolar yükselerek enflasyon üzerinde yaklaşık 40 baz puanlık bir üst taraflı baskı oluşturdu.
Bu artışın devam etmesi, ABD enflasyonunun tekrar %5 düzeylerine yaklaşmasına neden olabilir. Bu oran, en son Mart 2023’te görülmüş ve o periyotta ABD Merkez Bankası (Fed) agresif faiz artırımlarına başvurmuştu. Emsal bir enflasyonist şok, Fed’in yine faiz artırımı gündemine dönmesine yol açabilir.
Hürmüz’ün Yerine Alternatif Var mı?
Hürmüz Boğazı, bilhassa Kuveyt, Katar, Bahreyn ve Suudi Arabistan’ın kıymetli bir kısmının petrol ihracatı için tek deniz geçiş noktasıdır. Bu nedenle alternatif yolların kısıtlı olması, boğazın stratejik ehemmiyetini daha da artırıyor. Yönlendirilebilecek alternatif boru sınırı kapasitesi yaklaşık 6,5 ila 7,5 milyon varil/gün seviyesinde. Bu ölçü ise toplam sevkiyatın fakat %35’ini karşılayabiliyor. Geri kalan %65’lik üretim kapasitesinin durması durumunda global petrol arzının %13’ü kesintiye uğramış olacak.
Bu durumda yalnızca güç piyasalarında değil, global tedarik zincirlerinde de önemli bir şok yaşanabileceği söz ediliyor. Son günlerde boğazdan geçen tanker sayısında düşüş gözleniyor. Fakat bu durum şimdi tam bir kapanma manasına gelmiyor. Buna karşın piyasalar kademeli olarak riskleri fiyatlamaya başlamış durumda.
Jeopolitik Tansiyon: Rusya’nın Dahil Olması
Öte yandan, Rusya’nın da krizi tırmandıracak açıklamalarda bulunması dikkat çekiyor. Rus yetkililer, birtakım ülkelerin İran’a nükleer savaş başlıkları tedarik etmeye hazır olduğunu belirtiyor. Ayrıyeten, İran’ın nükleer silah üretimine ABD atakları nedeniyle sürat vereceği argümanları da lisana getiriliyor.
Bu gelişmelerin akabinde, önümüzdeki günlerde global piyasalarda; pay senetlerinden tahvillere, emtialardan para ünitelerine kadar pek çok alanda dalgalanmanın yine artması bekleniyor. 2025 yılı, yatırımcılar ve spekülatörler için son derece hareketli bir yıl olarak şekillenebilir. Lakin bu fırsatlar, birebir vakitte önemli riskler barındıran bir global kriz ortamında şekilleniyor. Güç güvenliği, ekonomik istikrar ve jeopolitik barış, Hürmüz’ün yazgısına bağlı hale gelmiş durumda.
