Hububat ihracatı beş ayda 5,2 milyar dolar oldu
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) bilgilerine nazaran; buğday unu, makarna, bitkisel yağlar, bisküvi ile şekerli ve kakaolu eserler başta olmak üzere temel besin eserlerini kapsayan hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri bölümünün beş aylık ihracatı 5,2 milyar dolar olarak açıklandı. Hububat ihracatı ölçü bazında geçen yılın birebir devrine nazaran yüzde 0,4 düşerken ihracat ünite fiyatlarında sağlanan yüzde 4,6’lık yükseliş bedel bazında ihracata yüzde 4,2’lik artışı beraberinde getirdi.
En fazla ihraç edilen mal kümesi 526,1 milyon dolar ile çikolata ve kakao içeren eserler olurken, onu 472,9 milyon dolar ile ayçiçek yağı takip etti. 789,3 milyon dolar ihracatla dal açısından birinci sırada gelen Irak’taki daralma yüzde 13,7’ye ulaşırken, ihracat artışının yüzde 29 düzeyine geldiği ABD 350,7 milyon dolar ile ikinci sırada yer aldı. Bu iki ülkeyi sırasıyla Suriye, Cezayir ve Suudi Arabistan takip ederken, Almanya ve Birleşik Krallık birinci 10’daki ülkeler ortasında yer aldı.
“Gıda sanayi yeni hasat buğdayı bekliyor”
Yeni hasat dönemine girerken buğday piyasasında hem üretici hem de endüstrici cephesindeki beklentileri kıymetlendiren TİM Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri Sektör Kurulu Lideri Ahmet Tiryakioğlu, özel daldaki stok eksikliğine dikkat çekerek şunları söyledi:
“Gıda sanayicilerinin eksi stokla başlayacağı yeni dönemin; hasat edilecek eserin birinci aylarda sonlu bir kullanım imkânı olacağı da göz önüne alındığında, piyasa istikrarları açısından kritik bir süreç olacağını düşünüyoruz. Hem kamunun elinde 3 milyon tona yakın stok daha olması hem de buğday ithalat kısıtlamalarının kaldırılması nedeniyle bu devir problemsiz geçilecektir. Endüstricinin stok yapma eğiliminin düşük olması, yüksek finansman maliyetlerinin yanı sıra enflasyon karşısında kârlılığı hudutlu olan eser fiyatlarıyla direkt bağlantılı. Artan lojistik masraflarına bağlı taşıma maliyetleri de eserin kaynağına uzak bölgelerdeki fabrikalar için dezavantaj oluşturan bir ögedir. Bu süreçte, TMO tarafından açıklanan buğday alım fiyatlarının hem ziraî üreticileri koruyan hem de kamu finansman istikrarını gözeten ve enflasyon oranlarıyla uyumlu bir seviyede belirlenmesi, tüm paydaşlar için istikrar sağlayıcı bir tesir yaratacaktır. Bu noktada, kamu yöneticilerimizin üretici ve endüstrici tarafındaki meselelere karşı gösterdiği hassaslığın da altını çizmek gerekir. Bilhassa 4. Tarım Orman Şurası’nda Sayın Cumhurbaşkanımızın gıda güvenliğini bir ulusal güvenlik sorunu olarak tanımlaması ve organize tarım bölgeleriyle lojistik merkezlerin entegre çalışacağı yeni bir üretim yapılanması gayesini açıklamış olması, besin dalının geleceğine yönelik stratejik bir vizyonun göstergesidir.”
“Don ve kuraklık faktörleri rekolte üzerinde tesirli olacak”
Türkiye’nin toplam tarım alanlarının yaklaşık yüzde 70’ini oluşturan tahıl ekim alanları içinde buğdayın 7 milyon hektarlık alanla başı çektiğinin altını çizen Tiryakioğlu şunları belirtti:
“Son yıllarda buğday ithalatının yüksek seyretmesinin temel nedeni, ihracata yönelik mamul üretimi için gerekli hammadde gereksinimidir. Bu durumun yanlışsız anlaşılması, kamuoyunda oluşabilecek yanlış algıların önüne geçilmesi açısından bizce çok kıymetli. Başka yandan, buğdayda uzun yıllardır 20 milyon ton civarında üretimle sürdürülebilir bir istikrar yakalanmış olsa da; 2025 hasat dönemine girilirken rekolte beklentileri bölgesel iklim riskleri nedeniyle zayıflamış durumda. Bilhassa Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu’da kuraklık ve don üzere faktörler randımanı azaltırken, İç Anadolu’da da yağış azlığına bağlı olarak üretim düşüşü bekleniyor. Makarnalık buğdayda ise ekim alanı daralmasına ek olarak, yüzde 10’a yakın bir eser kaybı öngörülüyor. Buna rağmen, Türkiye’nin bilhassa makarnalık buğdayda yüksek yeterlilik oranı ve mamul unsur ihracatıyla oluşturduğu istikrar korunuyor. Ziraî üretimin iklim şartlarına bağlı kırılgan yapısı karşısında, kamu siyasetlerinin üretim planlamasına dönük yönlendirici niteliği her geçen gün ehemmiyet kazanıyor. Bu nedenle eser bazlı kümelenme modeline geçiş ve tarım-sanayi entegrasyonuna dayalı yatırımlar, önümüzdeki periyot hem rekolte istikrarını hem de katma bedeli artırıcı tesiriyle besin arz güvenliğini destekleyecektir.”
