FÖŞ yazdı: Ekonomi Yeni Yıla kötü girdi
Ekonomi değerlendirmemde 4 kritik datanın üzerine çalışacağım. Bunlar:
- Ocak’ta %5’i aşan manşet TÜFE ve %3.85 olarak açıklanan mevsimsel tesirlerden arındırılmış “trend enflasyon”.
- A/A daralan ve 10 aydır daralma bölgesinde nöbetçi kalan ISO S&P Küresel imalat sanayi PMI ve Ocak’ta yine daralma bölgesine düşen MUSIAD-SAMEKS bileşik PMI.
- BloombergHT Ocak öncü tüketici itimat endeksinde gerileme ve
- Geçici bilgilere nazaran Ocak’ta $8 milyara yaklaşan dış ticaret açığı
Enflasyon şoku kolay bitmez
Maalesef, enflasyon şoku süreksiz değil. Taban fiyat ve emekli artırımlarının derhal harcandığını görüyor ve ekonomist meslektaşlarımızdan ”asgari fiyat artırımı enflasyonu etkilemez” ilüzyonundan vazgeçmelerini diliyorum. BloombergHT itimat anketi düşük tutulan yılbaşı artırımları nedeniyle, bu tüketim dalgasının ilerki aylarda yavaşlayacağını anımsatıyor. ISO ve SAMEKS okumamda da yer yer talebin yavaşlamaya başladığı istikametinde. Ocak’ta otomotif satışlarında sert çakılış ve elektrikli eşyada tatsız seyir de iç talebin ilerleyen aylarda enflasyona daha az katkı yapacağı görüşünü takviyeler.
Velakin, Türkiye’de fiyat ve gelir gelişmelerini minimum fiyat üzerinden okumak tam hakikat değil. Tüm çalışanların takriben %40’nı teşkil eden nitelikli mavi ve beyaz yakalılar %40’ın üstünde artırım aldı. Tesiri daha düşük olsa da, geçen sene yüksek mevduat faizinden oluşan Servet Tesiri de iç talebi canlı fiyat.
Buna rağmen, Türkiye’nin artık kurumsal nedenlerle kronik arz kahrı yaşayacak bir iktisada dönüştüğü tezimizi bir defa daha vurguluyoruz. Siyasetteki anlamsız baskı, özel dala kayyım yasası, Mafya-yargı-parti alakası sayesinde şirketlere çökülmesi ve Mehmet Şimşek’in daima ek vergi kaynakları araması nedeniyle, özel kesimin sabit sermaye yatırımı yapma ve teknoloji ithal etme iştahı sekteye uğradı. Talep yüksek seyrettiğinde birinci reaksiyon daima kar marjlarnı genişletmek olur, sonra üretim artışı başlar. Lakin Türkiye’de bu sürecin birinci evresi devamlılık kazanmış olabilir.
Özetle, enflasyon şokunun o denli çarçabuk yatışacağı görüşüne katılmıyoruz. Bu yıl TÜFE’nin en az %30’da seyredeceği varsayımımızı hatırlatıyorum, bence %35 daha mümkün bir senaryo. Ama, TCMB’ye baht yardım edebilir. Şu ana kadar güç fiyatlarında gerileme varsayımım gerçek çıkmadı, ancak Ticaret Savaşı senaryosunun güç talebini kayda paha ölçüde yavaşlatacağı görüşümü koruyorum. Ek olarak, Trump Körfez Arap Ülkelerine güç fiyatlarını düşük tutmak için baskı yapacak. Brent’in hangi fiyata gerileyeceğini varsayım etmek güç, lakin global iktisatta büyümenin varsayım edildiği üzere %3 değil, jeopolitik nedenlerle %2’nin altına yavaşlaması Brent’i de $50-60/varil bandına itebilir.
TCMB yine faiz indirir
Gelelim TCMB para siyasetine. 8 Şubat’ta yapılacak birinci Enflasyon Raporu sunumunda, Karahan ve grup arkadaşlarınn Ocak enflasyon verisini süreksiz bir şok olarak nitelendireceği ve enflasyonun trend olarak düştüğü tezine uyacak bir kaç data bulacağından nerdeyse eminim. Türkiye’nin siyasi ortamı ve iş dünyasının içinde bulunduğu şartlarda, Mart’ta 250 baz puan faiz indirimi enflasyonla çabaya ziyan verse de kaçınılmaz.
Fakat bu türlü bir karar eşliğinde kesinlikle her toplantıda faiz indiriminin otomatik olmadığının açıkça vurgulanması gerektiğini düşünüyoruz. TCMB de Fed üzere paydaşlara faiz kararlarının dataya endeksli olduğunu ispat etmek yükümlülüğünde.
Özellikle, varsayım ettiğim üzere Ocak-Şubat aylarında TCMB-TUIK sektörel enflasyon beklentileri anketleri ve Koç Üniversitesi – KONDA hanehalkı enflasyon algısı anketi yükseliş gösterirse, TCMB’nin Mart’tan sonra faiz indirimlerine orta vermesi kural olur. Aksi, halde enflasyon iddialarımızı üst tarafta güncellerim.
Buna karşılık, şimdi yerleşiklerin döviz ve altına kaçacağı bir senaryo öngöremiyorum. TCMB bir formda DTH – TL mevduat ve fon getirileri ortasındaki makası ikincisi lehine açık tutacak.
Bir diğer deyişle, TCMB vefatına güçlü dolar siyasetine sahip çıkacak. HSBC Portföy Stratejisti İbrahim Aksoy şu doneyi aktarıyor: “Düşük cari açık, Merkez Bankası ve iktisat idaresinin dezenflasyon açısından TL’de gerçek değerlenmeye verdiği değer ve indirimlere karşın faiz oranlarının bir mühlet daha yüksek kalacak olması bu görüşümüzün ana dayanak noktaları pozisyonunda. Gazete Oksijen’de yer alan habere nazaran, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek dün katıldığı bir konferansta “Program devam ettiği sürece gerçek döviz kurundaki pahalanmanın süreceğine güvenebilirsiniz. İleriye dönük daha fazla fırsat olduğunu söyleyebilirim” tabirlerini kullandı”.
Dış ticaret açığından korkmalı mıyız?
Hayır, manşet bilgiler daima aldatıcı olur. Dış açığı mevsimsellikten ve altın-enerjiden arındırdığımızda karşımıza çok daha olumlu bir görünüm çkıyor. Akbank Ekonomik Araştırmalar’ın analizini beğendim ve utanmazca intihal yapıyorum:
“Ticaret Bakanlığı’nın süreksiz datalarına nazaran, dış ticaret istikrarı ocak ayında 7,7 milyar $ açık verirken, 12 aylık birikimli dış ticaret açığı 82,2 milyar $’dan 83,7 milyar $’a yükseldi. Dış ticaret açığı mevsimsellikten arındırılmış olarak bir evvelki aya kıyasla güzelleşmeye devam etti. Bu güzelleşmede altın ve güç ithalatındaki azalışın yanı sıra altın ve güç hariç istikrardaki düzgünleşme tesirli oldu. Ocak ayında altın ithalatı 1,5 milyar $ ile evvelki 3 aylık ortalamasının (1,9 milyar $) altında gerçekleşti. Mücevherat ithalatının da gerilediği görülüyor.
Reel değerlendirmenin sürdüğü ve talepte daralma sinyalinin alınmadığı mevcut ortamda dış istikrar eğilimindeki güzelleşmeyi olumlu bulsak da bu kaidelerde güzelleşmenin bir eğilime dönüşmesini beklemiyoruz. Önümüzdeki devirde, dış talepteki toparlanmanın kuvvetli olmayacak olması, ticaret savaşları ve doların güç kazanması nedeniyle dış açığın genişleyeceğini değerlendiriyoruz”.
Bu tahlile büsbütün katılıyorum. TİM dataları Avrupa ülkelerine ihracatın sıkıntı şartlara karşın Y/Y arttığını müjdelerken, ISO PMI ayrıntıları da ihracat siparişlerinde mütevazi bir güzelleşmeyi bulguluyor.
Özetle, ihracat düşük oranlarda da olsa yükselmeye devam edecek. Turizm döneminde yeni rekorlar beklemiyoruz, fakat en azından geçen yılın net hasılatı, ya da tahminen %5 eksiği, temin edilebilir.
Sorun tüketim malları ithalatında, bir yılda $55 milyarı bulmuş. Minimum fiyatın üstünde gelir edinen toplumun %40’nın ithal mallarının izafi olarak ucuzlamasını daha fazlasını tüketmek için münasebet olarak kullanacağı da kesin. Lakin, dış istikrardaki bozulma esasen 2025 varsayımlarımızda var. Bu yıl cari açığın geçen yılın iki misline çıkmasını bekliyoruz, fakat bu durumda dahi GSYH’ya oranı kimseyi ürkütmeyecek %1.5 seviyesinde kalır.
GOÜ’ye fon akımları hakkında karamsar görüşüme karşın, Türkiye’nin dış borçlanmada zahmet çekmeyeceği kanaatindeyim. Sıcak para akımlarının hızlanacağına %100 eminim. Bu şartlar gerçekleşirse, TCMB yaz aylarında kura tüm müdaheleleri keser ve artık bedelinin özgür piyasada belirleneceğini açıkça beyan eder. Fakat mevsimsel olarak coşan döviz akımları ve büyük yerleşiklerin TL’de kalmaya devam etmesiyle, kurda üst taraflı şok yaşanmaz.
Bir diğer deyişle, TCMB yaz aylarında AKP tabanı ve iş dünyasına “artık yakamdan düşün, kuru ben değil, hür piyasa belirliyor” diyecek. Yıl sonuna gerçek 2026 başlarında sandık haberleriyle kurda çalkantı artabilir. Global şoklar da Türkiye’nin istisnai durumuna karşın dış borçlanma şartlarını zorlaştırabilir, fakat “o dereyi geçmek için paçaları sıvamak erken”.
Güldem Atabay ve FÖŞ tarafından kaleme alınan GADT Raporundan alıntıdır. Rapor örneği ve (ücretli) abonelik koşulları hakkında bilgi için,
