ANALİZ: Trump Rusya ile ilişkileri neden iyileştirmek istiyor?
Washington’da Gergin Görüşme ve Sert Suçlamalar
ABD Başkanı Donald Trump ve Yardımcısı JD Vance, geçtiğimiz Cuma günü Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile düzenlenen basın toplantısında, diplomatik nezaketten uzak ve sert tabirlerle dolu bir müsabakaya imza attı. Ukrayna’nın doğusundaki madenlerin çıkarılmasını öngören bir mutabakat için Kiev idaresine baskı yapılırken, Putin’e yönelik sıcak iletiler artış göstermektedir. Trump’ın, geçtiğimiz ay Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda Rusya ile birebir tarafta oy kullanması ve ABD Siber Komutanlığı’na Rusya’ya yönelik tüm planlama faaliyetlerini durdurma talimatı vermesi, bu yakınlaşmanın diplomatik yerde nasıl ilerlediğini göstermektedir.
Tersine Kissinger Stratejisi: Rusya-Çin Ayrışması Çabası
Trump’ın Rusya’ya yakınlaşma atılımı, “Tersine Kissinger” olarak isimlendirilen strateji ile de ilişkilendirilmektedir. 1970’lerde Henry Kissinger tarafından yürütülen diplomasi ile Çin ve Sovyetler Birliği’nin birbirinden uzaklaştırılması sağlanmıştı. Trump takımı, emsal formda Rusya’yı Çin’den uzaklaştırmayı ve Batı’ya yakınlaştırmayı hedeflemektedir.
Ancak bu stratejinin uygulanabilirliği konusunda önemli soru işaretleri bulunmaktadır. Sovyetler ve Çin’in 1970’lerdeki rekabeti günümüzde Rusya ve Çin ortasında bulunmamaktadır. Tersine, Rusya ve Çin, birbirini tamamlayan ekonomik münasebetler inşa etmekte ve Çin, bu alakada önder pozisyonda yer almaktadır. Putin’in, Trump sonrasındaki Amerikan idaresinin siyasetlerini kestirememesi, uzun vadeli bir ABD-Rusya yakınlaşması ihtimalini daha da zayıflatmaktadır.
Tüm bu gelişmeler, ABD’nin Ukrayna, Rusya ve Avrupa ile bağlarında esaslı bir dönüşüm sürecine işaret etmektedir. Trump idaresi, Ukrayna’ya askeri dayanağı askıya alarak Kiev’i ekonomik ödünlere zorlamaktadır. Bu durum, Avrupa’nın Ukrayna siyasetinde daha fazla sorumluluk üstlenmesini kaçınılmaz hale getirmektedir. Fransa ve İngiltere öncülüğünde şekillenen yeni Avrupa Barış Teşebbüsü, bu değişimin somut göstergesi olarak öne çıkmaktadır.
Ekonomik Hesaplar ve OPEC+ Dengesi
Trump’ın Rusya’ya yönelik bu stratejik yakınlaşmasının temelinde, yalnızca barış arayışının değil, tıpkı vakitte ekonomik çıkarların da yer aldığı kıymetlendirilmektedir. Trump, Şubat ayı sonunda yaptığı açıklamada, ABD ile Rusya ortasında büyük ekonomik işbirlikleri kurulabileceğine dair görüşlerini paylaşmış, bu telaffuz Moskova tarafından da karşılık bulmuştur. Putin, Rusya’nın işgal ettiği Ukrayna topraklarındaki madenlerin çıkarılması konusunda Amerikan şirketleriyle iş birliği teklifini gündeme getirmiştir.
Ancak bu çeşit bir iş birliğinin zorlukları dikkat çekmektedir. Rusya’daki güç ve maden bölümü, Kremlin’e yakın oligarkların denetiminde bulunmakta ve yabancı yatırımcılar için önemli siyasi ve tüzel riskler taşımaktadır. Ayrıyeten, Rusya iktisadının mevcut kırılganlığı, Kremlin’in özel bölüm üzerindeki denetimini artırması ve ABD-Rusya münasebetlerindeki genel belirsizlik bu iş birliğinin sürdürülebilirliğini zora sokmaktadır.
Bu ekonomik gayenin bir modülü olarak OPEC+ kartelinde Rusya’nın tesirini kullanma stratejisi de öne çıkmaktadır. Trump, global petrol fiyatlarının yüksek seyretmesini Amerikan seçmeni açısından olumsuz bir gelişme olarak kıymetlendirmektedir. Bu nedenle, OPEC+ üretiminde artış sağlanarak fiyatların düşürülmesi hedeflenmektedir. Trump’ın evvelki başkanlık devrinde de misal adımlar atıldığı bilinirken, mevcut global ekonomik şartlarda bu atılımın ne kadar tesirli olacağı belirsizliğini korumaktadır.
Önümüzdeki periyotta Trump’ın Rusya ve Ukrayna’ya yönelik atacağı yeni adımlar, hem Avrupa’nın güvenlik mimarisi hem de global güç piyasalarındaki istikrarlar açısından belirleyici olmaya devam etmektedir.
