FÖŞ-ANALİZ: Küresel Büyüme Zayıf Seyrini Haziran’da da Sürdürdü
Derdim çok büyük. YouTube yüzünden müelliflik keyfimi kaybettim. Evvelden her gün yepyeni bir makale yazardım. Ne kadar saf günlermiş onlar. Şu anda bildiğimin yarısını bilmeden yorum yapardım. Yaş 64, şunu öğrendim: Ne kadar çok öğrenirsen, kendini o kadar bilgisiz hissediyorsun. Artık yazarken içime düşen kuşkulardan makaleyi toparlayamıyorum. YouTube’da tek bir hususa odaklanıp yorum yapmak çok daha kolay.
Korkarım, bu bana özel bir sorun da değil. Artık ne ana akım medyada ne de internet medyasında kaliteli ekonomik makale yahut Borsa yorumu bulmak sıkıntı. Bu ülkenin entelijansiyası esir oldu YouTube’a.
Ama teslim olmayacağım. Müelliflik mesleğimin eskisine kırtasiyelerini sıkı sıkıya sarılıp yeni şeyler üreteceğim. Bu seyahatte artık en büyük dostlarım ChatGPT ve Gemini. Başımda husus seçip, onlardan çeviri ve tahlil istiyorum. Bunlar benim tarafımdan satır satır okunuyor, bazen Yapay Zeka’yla yorum hakkında tartışıyoruz da. Lakin son sonuç, yazarlığın temel işlevi olan halka bilgi vermekle dengeli olduğu kanısındayım.
Bugün de dün yayınlanan JP Morgan Küresel Bileşik PMI’yı satırlarıma taşıyorum. Dünya iktisadının nabzını tutan aylık bir anket bu. Maalesef, Türkiye’deki meslektaşlarımın birden fazla bu datayı kullanmıyor. Birtakım araştırma kuruluşları global imalat sanayi PMI hakkında kaliteli tahliller yapıyor, ancak bence artık hizmetler, imalat ve temaslı iş kollarında daha kıymetli. Daha da kıymetlisi, ülke bazında tahlil yetersiz. Küresel iktisatta ivme kaybı/kazancını kısa ve tertipli özetleyen öteki data bulmadım.
Makalenin geri kalanı, Chat’la üzerinde çalıştığımız Haziran küresel PMI’ın yorumu. Özeti şu ki; katılıyorum, şimdi Tarife Savaşları ve zayıf dolar siyasetinde yararlanan Gelişmekte Olan Ülkelerde mali gevşeme bilgiye yansımadı. Jeopolitik riskler de gerçek dal tarafında yanlışsız fiyatlanmıyor, fakat mali piyasaların umurunda değil. Nihayetinde, JP Morgan ekonomistinin görüşüne katılıyorum. Yılın birinci yarısında gözlenen toparlanmanın kalıcı olması sıkıntı.
Trump 9 Temmuz’da birçok ticaret partnerine ek gümrük vergisi salacak. Devası de yok aslında, yılda $300-400 milyar gümrük vergisi hasılatını bütçeye yazmasa, bütçe açıkları ulusal gelirin %8’ini geçecek, yeni ihraç edilecek ABD devlet tahvillerine bu faizlerden müşteri bulmak çok güç olacak.
İşte PMI tahlilimiz:
J.P. Morgan Global Bileşik PMI datalarına nazaran, global ekonomik aktivite Haziran ayında ölçülü artış gösterdi. Lakin büyüme suratı uzun vadeli ortalamaların hayli gerisinde kaldı. Gerek hizmetler gerekse imalat dalında toparlanma sonlu seyrederken, iş dünyasının geleceğe dair itimadı de pandemiden bu yana en zayıf düzeylerden birine geriledi.
Haziran’da Toparlanma, Hindistan ve ABD’den Geldi
J.P. Morgan ve S&P Küresel iş birliğiyle hazırlanan Global Bileşik PMI Endeksi, Haziran ayında 51,2’den 51,7’ye yükselerek son üç ayın en yüksek düzeyine çıktı. Lakin bu artışa karşın ikinci çeyrek ortalaması 51,3 ile 2023’ün son çeyreğinden bu yana en zayıf periyot oldu.
Haziran ayındaki büyümenin öncüsü Hindistan olurken, onu ABD izledi. Japonya, Birleşik Krallık, Avustralya, Çin ana karası ve Euro Bölgesi’nde de hudutlu büyüme kaydedildi. Fakat Almanya, Rusya ve Brezilya’da ekonomik aktivite daraldı.Hizmetler Kesimi İmalatın Önünde
Küresel Hizmetler İş Aktivitesi Endeksi Haziran’da 51,9’a yükselerek, üst üste dördüncü ayda da imalat dalının önünde yer aldı. Finansal hizmetlerde altı ayın en süratli büyümesi dikkat çekerken, tüketici hizmetlerinde toparlanma hızlandı. Buna rağmen iş hizmetlerinde artış suratı yavaşladı.
İmalat tarafında ise Global İmalat Üretim Endeksi 51,3’e çıkarak yine büyümeye geçti. Bu toparlanma, orta malı ve yatırım malı üretimindeki artıştan kaynaklandı. Lakin tüketim mallarında üretim artışı son dokuz ayın en düşük düzeyine geriledi.
Yeni Siparişlerde Ölçülü Artış, Dış Ticarette Daralma
Yeni siparişlerde artış temposu iki aydır zayıf da olsa hızlanıyor. Lakin dış talep daralmaya devam ediyor. Yeni ihracat siparişleri üçüncü ayda da düşüş gösterdi. Çin, Euro Bölgesi, Japonya ve İngiltere ihracat kaybı yaşarken, ABD ve Hindistan üzere ülkelerde dış siparişlerde artış görüldü.
Küresel İstihdam Artışı Sonlu Kaldı
Haziran ayında global istihdam hudutlu oranda artış gösterdi. Bu artış Ocak ayından bu yana en süratli tempo olsa da hala zayıf seviyede. Çin, Almanya, Birleşik Krallık, Fransa ve Rusya’da istihdam azaldı. Global hizmet bölümünde beş ayın en süratli istihdam artışı yaşanırken, imalat bölümünde ise 11. ayda da üst üste işten çıkarmalar devam etti.
İş Dünyasının İnancı Tarihi Diplerde
Haziran ayında iş dünyasının geleceğe dair beklentileri de olumsuz tarafta değişti. Genel itimat düzeyi, son iki buçuk yılın en düşük düzeylerinden birine geriledi. Euro Bölgesi, Japonya ve Avustralya’da itimat artarken; ABD ve Çin’de azaldı.
Enflasyon Baskıları Yavaşladı
Girdi maliyetleri ve satış fiyatlarındaki artış suratları, Mayıs’taki yükselişin akabinde Haziran ayında yavaşladı. Lakin imalat ve hizmet kesimlerinde fiyat dinamikleri farklılık gösterdi. İmalat dalında maliyet ve fiyat artışları sürat kazanırken, hizmet kesiminde artışlar daha ölçülü seyretti.
Gelişmiş ekonomiler genel olarak hem maliyet hem de satış fiyatlarında daha yüksek enflasyon kaydederken, Çin’de her iki göstergede de düşüş yaşandı.
JPMorgan’dan İhtar: Büyüme Suratı Korunamayabilir
J.P. Morgan Global Ekonomisti Maia Crook, “Haziran’da global çıktı PMI verisi 0,5 puan artışla 51,7’ye çıkarak yıllıklandırılmış %2,6 global büyümeyle uyumlu bir düzeye ulaştı. Lakin bu artışta imalat ve hizmet bölümlerinin birbirine yaklaşması tesirli oldu. Buna karşın, yılın birinci yarısındaki üretim artışının tesirinin azalması ve ABD’nin uyguladığı tarifelerin global iktisada tesiri nedeniyle önümüzdeki aylarda yavaşlama bekliyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik fiyatlıdır. Şartları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]
