Financial Times: Hürmüz Gölgesinde Riskli Bir Bahis
ABD, İsrail’in Yanında Savaşa Girdi
ABD, geçtiğimiz hafta sonu gerçekleştirdiği taarruzlarla İran’ın nükleer tesislerini maksat aldı. Bu operasyon, ABD’nin direkt İran’la askeri çatışmaya girmesi açısından son yarım yüzyılın en kritik ataklarından biri olarak değerlendiriliyor. ABD Başkanı Donald Trump’ın ikinci periyodundaki bu birinci büyük dış siyaset adımı, İran’ın nükleer kapasitesini ortadan kaldırma maksadıyla kamuoyuna sunulurken, birebir vakitte büyük bir jeopolitik riskin kapısını aralamış durumda.
Trump idaresi, taarruzun “sınırlı” ve “başarılı” olduğunu öne sürerken, İran ve bölgedeki müttefiklerinin zayıflatıldığını argüman ediyor. Bu adımın, İran’ı süratlice bir mutabakata yönelteceği beklentisi lisana getirilse de, Tahran’ın mümkün misilleme kapasitesinin meçhullüğü risk faktörünü artırıyor.
Saldırı, birebir vakitte Trump’ın seçim kampanyası mühletince benimsediği “çatışmalardan uzak durma” telaffuzuyla çelişen bir dış siyaset dönüşüne işaret ediyor. Trump, ikinci devrinde barışçı bir önder olacağı tarafındaki vaatlerinin tersine, İsrail ile birlikte İran’a karşı direkt bir askeri müdahaleyi başlatarak izoleci çizgiden askeri angajmana geçiş yaptı.
“Barış İçin Güç” Mottosu mu, Tehlikeli Tırmanış mı?
Operasyon sonrası Beyaz Saray’dan yapılan açıklamalarda, hücumun İran’ın nükleer tehdidini ortadan kaldırmayı hedeflediği, bu sayede bölgesel istikrarın sağlanacağı belirtildi. Lakin uzmanlara nazaran bu teşebbüs, sırf bölgesel değil, global seviyede belirsizlikleri artırabilecek potansiyele sahip. İran’ın direkt yahut dolaylı yollardan yanıt vermesi, yeni bir Ortadoğu savaşını tetikleyebilir.
İran’ın bölgesel vekil güçlerle kurduğu askeri ağ hâlâ etkin durumda. Bu yapı, Irak, Suriye, Lübnan ve Yemen üzere birçok cephede ABD ve müttefiklerine karşı önemli bir tehdit oluşturabilir. ABD idaresinin, İran’ın bu ağ üzerinden nasıl bir karşılık vereceği konusundaki belirsizlikler karşısında net bir strateji sunmaması, kamuoyunda soru işaretleri yaratmış durumda.
Trump idaresinin bu adımı, Kongre’ye danışılmadan atılmış olması nedeniyle de tenkit alıyor. Kararın, Amerikan kamuoyuna kapsamlı bir istihbarat tahlili sunulmadan uygulanması, hem iç siyasette hem de müttefiklerle bağlarda tansiyona yol açabilir.
Kamuoyu Bölünmüş Durumda, Petrol ve Güvenlik Telaşları Artıyor
ABD kamuoyunda hücuma dair net bir takviye oluşmuş değil. Son anketler, Trump’a oy veren seçmenlerin dahi %53’ünün İsrail’in İran’la savaşına ABD’nin katılmasına karşı olduğunu ortaya koyuyor. Bu durum, savaşın ilerlemesi halinde Trump’ın siyasi tabanında da kırılmalara neden olabileceği yorumlarına yol açtı.
Jeopolitik gelişmelerin ekonomik yansımaları da korku verici. Bilhassa Hürmüz Boğazı üzerinden geçen günlük 21 milyon varil petrolün güvenliği konusunda telaşlar artıyor. İran’ın boğazı kapatması ya da Basra Körfezi’ndeki altyapılara saldırması durumunda, global güç fiyatlarında önemli artışlar yaşanması bekleniyor. Brent petrol fiyatlarının 120-130 dolar bandına, hatta kimi varsayımlara nazaran 150-200 dolar düzeylerine kadar çıkabileceği öngörülüyor.
ABD Merkez Bankası’nın geçmişte yayımladığı bir çalışmaya nazaran, petrol fiyatlarındaki her 10 dolarlık artış, ABD tüketici enflasyonunu (CPI) yaklaşık 20 baz puan artırma potansiyeline sahip. Son haftalarda yaşanan yükselişler bu etkiyi şimdiden 40 baz puana kadar taşımış durumda. Enflasyonun yine %5 düzeylerine ulaşması, Fed’in faiz artışlarına geri dönmesini gündeme getirebilir.
Kritik Dönemeç: İran’ın Yanıtı Belirleyici Olacak
İran’ın bu taarruza nasıl karşılık vereceği, önümüzdeki sürecin en belirleyici ögesi olacak. İran rejimi, geçmişte olduğu üzere misilleme seçenekleriyle bölgeyi istikrarsızlaştırma kapasitesine sahip. Şu ana kadar atağa ait net bir askeri karşılık verilmiş değil, lakin İran’ın dini liderliğinin kararı bekleniyor. İran’ın sert bir karşılık vermesi, çatışmayı daha geniş bir alana yayabilir ve global kriz ihtimalini artırabilir.
Trump idaresi açısından bu operasyon, hem büyük bir dış siyaset riski hem de bir iç siyaset kumarı niteliği taşıyor. Son sonuçlar şimdi netleşmemişken, bu adımın Trump’ın liderlik mirasına nasıl yansıyacağı önümüzdeki günlerde şekillenecek. Fakat şu an için kesin olan tek şey, Ortadoğu’da barıştan çok çatışma ihtimalinin ağır bastığı bir sürece girilmiş olduğudur.
