Ortadoğu’da Savaşın Ekonomik Yankısı: Mali Piyasalar Bitkin, Enflasyon Riski Yükseliyor
İsrail’in İran’a yönelik sürpriz saldırısı yalnızca bölgesel istikrarları değil, Türkiye iktisadını de tesiri altına aldı. 5 yıllık kredi risk primi (CDS) 15 baz puanlık yükselişle tekrar 300 düzeyinin üzerine çıkarken, Borsa İstanbul’da sert kayıplar yaşandı, döviz ve emtia piyasalarında oynaklık arttı. İktisatta enflasyon ve cari açıkta bozulma kaçınılmaz.
İsrail-İran Savaşı Kızışıyor
Cuma sabahı İsrail’in, İran’ın başşehri Tahran ile Natanz’daki nükleer tesisler ve askeri üsleri maksat alan hava atakları, Ortadoğu’da yeni bir savaş senaryosunu gündeme taşıdı. İran’ın karşılık olarak İsrail’e füze hücumları düzenlemesi, bölgedeki tansiyonu doruğa çıkardı.
İran Devlet Televizyonu, saldırılarda İran Genelkurmay Başkanı Muhammed Bageri ile İhtilal Muhafızları Kumandanı Hüseyin Selami’nin hayatını kaybettiğini duyurdu. İran dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, İsrail’in bu akın için “çok ağır bir bedel ödeyeceğini” tabir etti.
Türkiye İktisadına Anında Yansıdı
Bu jeopolitik gelişmeler Türkiye piyasalarında da anında karşılık buldu. Türkiye’nin 5 yıllık CDS’i, yalnızca birkaç saat içinde 15 baz puan artarak 300’ün üzerine çıktı. Uzmanlar, bu artışı Türkiye’nin hem jeopolitik risklere hem de yapısal kırılganlıklara karşı savunmasız kalmasının bir göstergesi olarak pahalandırıyor.
Borsa ve Dövizde Sert Tepki
BIST 100 endeksi %3,5 düşüşle 9185 puana kadar geriledi. Dolar/TL kuru ise jeopolitik tansiyonun tesiriyle %0,2’lik yükselişle 39,44 düzeyine çıktı. Euro/TL’deki artış ise Euro/dolar paritesindeki güçlenmeyle birlikte %1,4’ü buldu.
Altın ve Petrol Uçuşta
Küresel çapta riskten kaçış eğilimi inançlı limanlara yönelimi artırdı. Ons altın %1 yükselişle 3.422 dolara ulaşırken, Brent petrolün varil fiyatı bir orta %10’a yakın artarak 75 doların üzerine çıktı. Türkiye’de ise akaryakıt ve motorine 1 lira 70 kuruşluk artırım beklentisi oluştu.
Enflasyon ve Cari Açık İçin Alarm Zilleri
Artan güç maliyetlerinin Türkiye’de enflasyon üzerinde direkt tesirleri olacağı uyarısı yapılıyor. Petrol fiyatlarındaki kalıcı artış, hem üretim maliyetlerini hem de dış ticaret istikrarını tehdit edebilir.
Ekonomist Dr. Mahfi Eğilmez’e göre bu gelişmeler, Türkiye’nin zati kırılgan olan ekonomik istikrarını daha da zorlayacak. Eğilmez, “Brent petrol fiyatı yine yükselişe geçti. Bu durum cari açıkta tekrar genişlemeye yol açabilir,” dedi.
Çift İstikametli Enflasyon Riski
Eğilmez, güç fiyatlarındaki artışın tüketici ve üretici maliyetlerine yansıyacağını, bunun da mal ve hizmet fiyatlarında üst istikametli baskı yaratacağını belirtti. Ayrıyeten artan jeopolitik risklerin yatırımcı itimadını sarsarak döviz talebini artırabileceğini, bu durumun da kur ve enflasyon üzerinde ikinci bir baskı yaratacağını tabir etti.
Dış Ticaret ve Turizm de Risk Altında
Türkiye’nin Orta Doğu ile güçlü ticaret ve turizm münasebetlerine sahip olduğuna dikkat çeken Eğilmez, bölgesel istikrarsızlığın bu alanlarda da kayıplara yol açabileceğini kaydetti. İranlı turistlerin toplam içindeki %6,2’lik hissesine dikkat çeken uzmanlar, tansiyonun turizm gelirlerinde de düşüş yaratabileceğini vurguluyor.
Yeni Sığınmacı Dalgası Endişesi
Jeopolitik tansiyonun artması halinde Türkiye’nin yeni bir sığınmacı dalgasıyla karşı karşıya kalabileceği de lisana getiriliyor. Bu durumun toplumsal tesirlerinin yanı sıra, kamu harcamalarını artırarak bütçe istikrarını bozabileceği uyarısı yapılıyor.
TCMB Faiz Siyasetinde Değişiklik Beklenmiyor
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), dün %46 faiz oranıyla toplamda 100 milyar TL’lik repo ihalesi açtı. Yüklü ortalama fonlama maliyeti %46,11’e gerilerken, 19 Haziran Perşembe günü açıklanacak PPK faiz kararında değişiklik beklenmiyor. HSBC Portföy İdaresi, haftalık repo ve gecelik faiz oranlarının sabit tutulacağını öngörüyor.
Petrol Fiyatlarında Belirsizlik
Her ne kadar Brent petrol gün içinde %10’a yakın yükselse de, OPEC+ ülkelerinin arz artırma sinyalleri ve çatışmanın seyri konusundaki belirsizlikler nedeniyle fiyatlardaki artışın kalıcı olup olmayacağı net değil. Bugün prestijiyle Brent petrol 72 dolar düzeyinde seyrediyor.
Diplomaside Türkiye’ye Rol Düşüyor
Mahfi Eğilmez, Türkiye’nin tüm bu riskleri bertaraf edebilmesi için diplomatik teşebbüslerini artırması gerektiğini vurguladı. Eğilmez, “Gerilimin tırmanmasını engelleyecek diplomatik adımlar, Türkiye’nin ekonomik istikrarı için en rasyonel yol olacaktır” tabirlerini kullandı.
Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik fiyatlıdır. Şartları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]
