Tekstilde Kriz Derinleşiyor: Üç Ayda 35 Bin Kişi İşsiz Kaldı
Üretim ve İhracatın Lokomotifi Kan Kaybediyor
Türkiye’nin en çok istihdam sağlayan ve en yüksek katma paha üreten bölümlerinden biri olan dokumacılık ve hazır giysi, tarihinin en önemli krizlerinden birini yaşıyor. Cumhuriyet’ten Elif Özge Yalçın’ın haberine nazaran, 2022 yılında 1 milyon 225 bin bireye istihdam sağlayan bölüm, 2025’in birinci çeyreği prestijiyle yaklaşık 300 bin kişiyi işsiz bıraktı. 2 bin 147 firma kapandı. Sorun yalnız kıymetli kur değil, kesimin kendi kusurlarıyla yüzlemeşi kural.
Yalnızca 2025 yılının birinci üç ayında 35 bin 460 kişi işten çıkarıldı, 2 bin 147 firma faaliyetlerine son verdi. Mayıs sonu prestijiyle 283 şirket konkordato ilan etti. Bu sayılarla dokuma, konkordato açısından inşaat bölümünün akabinde en riskli ikinci dal pozisyonuna geldi.
Enflasyon, Faiz ve Kur Dengesizliği Kârları Silip Süpürdü
Türkiye Giysi Sanayicileri Derneği (TGSD) Eş Başkanı Toygar Narbay’a göre, krizin temel nedeni iktisat siyasetlerinde yaşanan dengesizlikler. Narbay, 2022–2024 periyodunda resmi enflasyonun %138 arttığını, lakin birebir devirde taban fiyatın %249, siyaset faizinin ise %258 oranında yükseldiğini vurguladı.
Aynı süreçte döviz kurundaki artış sırf %101 oldu. “Bu mali tabloda hangi dal ayakta kalabilir?” diye soran Narbay, 2022’de vergi öncesi kâr oranı %10.5 olan bir firmanın 2023’te bu oranın %5.6’ya gerilediğini, 2025’te ise -%5 düzeyine düştüğünü belirtti.
Kur Baskısı ve Yüksek Faiz Bölümü Çökme Noktasına Getirdi
Narbay, dalın içinde bulunduğu durumun, yüksek faiz ve kur baskılamaya yönelik iktisat siyasetlerinin sonucu olduğunu tabir etti. Üst üste iki yıl ziyan eden firmaların artık öz sermayelerini kaybetme riskiyle karşı karşıya olduğunu söyledi.
Türkiye’nin en yüksek katma pahalı dalının dokuma olduğunun altını çizen Narbay, mevcut krizin dalın kendi uğraşlarıyla çözülemeyeceğini lisana getirdi. Narbay şu tekliflerde bulundu:
-
Net ihracata %10 kur dönüşüm dayanağı sağlanmalı
-
Reeskont faiz oranı, siyaset faizinin yarısı kadar olmalı
-
Faiz tahsilatı vade sonunda yapılmalı
-
Tüm firmalara, ölçek ayrımı yapılmaksızın, çalışan başına 2.500 TL devlet dayanağı verilmeli
Sendikalardan Sert Reaksiyon: “Hükümet Dokumaya Bez Üzere Bakıyor”
Tekstil Emekçileri Sendikası İstanbul Şube Başkanı Asalettin Arslanoğlu, sektörde küçülmenin derinleştiğini, çalışanların alternatif iş bulma bahtının da giderek azaldığını vurguladı. Arslanoğlu’na nazaran, sendikalı işyerleriyle sendikasızlar ortasındaki uçurum büyürken, Çalışma Bakanlığı bu konuda yasal sorumluluğunu yerine getirmiyor.
“İş hukuku, bir kesimdeki en yüksek kontratın tüm dalda uygulanabileceğini söylüyor lakin bu uygulanmıyor,” diyen Arslanoğlu, patronların sendikal örgütlenmeden kaçmak için her yolu denediğini belirtti. “İktidar bu bölüme hâlâ bez, çaput muamelesi yapıyor,” diyerek hükümetin yaklaşımını eleştirdi.
“Krizin Bedelini Personel Ödüyor”
BİRTEK-SEN Genel Başkanı Mehmet Türkmen ise, yaşanan krizin asıl mağdurlarının çalışanlar olduğunu vurguladı. Antep, Urfa, Malatya ve Adıyaman üzere vilayetlerde yürüttükleri örgütlenme çalışmalarında, son birkaç ay içinde yaklaşık 10 bin çalışanın işten çıkarıldığını belirtti.
Türkmen, “Küçülme olabilir, ziyan eden firma kapanabilir ancak bu, personelin tazminat hakkını yok saymak manasına gelemez. Çalışanlar baskı ve tehditlerle imza atmaya zorlanıyor,” dedi.
Ayrıca, patronların devletten teşvik aldığını, çalışanları düşük fiyatla ve sigortasız çalıştırdığını sav eden Türkmen şu tabirleri kullandı:
Sektör S.O.S Veriyor
Üretim, ihracat ve istihdam açısından Türkiye iktisadının bel kemiği olan dokumacılık bölümü alarm veriyor. Patronların finansal darboğazı ve emekçilerin hak kayıpları bir ortada yaşanıyor. Dal temsilcileri acil tedbir daveti yaparken, sendikalar toplumsal adaletin sağlanmasını istiyor.
Krizin daha da derinleşmemesi için kapsamlı bir dayanak paketi ve yapısal ıslahatlara muhtaçlık duyuluyor. Aksi takdirde, hem istihdam hem ihracat açısından Türkiye’nin rekabet gücü önemli manada yara alabilir.
