KİB Sabah Analizi: Başın öne eğilmesin, aldırma gönül, aldırma…
Mali piyasalar Trump’ı tattı
Küresel mali piyasalar geri bıraktığımız haftada sert sayılabilecek bir satış baskısı ile karşı karşıya kaldı. Bir müddettir Trump’a aldırış etmeyen piyasalarda yaşanan satışları tahminen de sağlıklı olarak nitelendirmenin de yanılgılı olmayacağını düşünüyoruz. Geride bıraktığımız hafta, Trump’ın seçilmesi öncesi ve çabucak sonrası gerçekleşen optimist fiyatlama ile adeta ‘coşan’ pek çok finansal enstrümanın kazanımlarını geri vermesi ile risk iştahı azalırken, inançlı liman olarak görülen dolar ise yine bedel kazandı.
Şöyle ki, pay senetleri özelinde konuşursak, son devirlerde yükseliş ile isminden kelam ettiren Tesla, nerdeyse Aralık ayında test ettiği tepesinden %40 geriledi. Süper Yedili ismi verilen ve yükselişte lokomotif misyonu üstlenen bir küme pay senedinde yaşanan kayıplar ile devasa teknoloji şirketlerinin piyasa bedeli trilyon dolardan fazla geriledi. ABD’de teknoloji paylarındaki kayıpların gölgesinde, bir başka değerli fiyat hareketi de kripto varlıklarda yaşandı. Amiral gemi Bitcoin, Cuma günü itibariyle, Trump zaferi sonrası elde ettiği karları neredeyse silerken, 20 Ocak tarihinde 109bin dolar düzeyine nazaran bakılırsa, 78 bin dolar düzeyine kadar gerileyerek tepeden %28 düştü.
Bitcoin aşkı sürüyor
Uzun bir müddettir, değişen yeni dünya sistemini farklı bir açıdan okuyarak, arzı sabit enstrümanlara yönelik olumlu tonumuzu okurlarımız pekâlâ hatırlayacaktır. Hatta, geride bıraktığımız hafta, ABD Hazine Bakanı Bessent’in varlıkları “monetize” edelim açıklamasının gündeme nasıl damga vurduğunu ve bu açıklama sonrasında bitcoin ile âşkımızın da daha da arttığını tekrar pekâlâ hatırlayacaksınız. Büyük fotoğrafta, evvel merkez bankalarının rezerv kompozisyonunda yaşanan değişimi (azalan dolar, artan altın) devamında kurumlar ve bireyler tarafından da sahiplendiğini bir fiil deneyim ediyoruz.
Her ne kadar altın ve bitcoin prestijli para sistemine (fiat money) adeta baş kaldırırken, geçen hafta yaşanan sert satışlara karşın, düşüşlerin kademeli alım fırsatı yaratacağını savunmuştuk. Bu minvalde, ABD’nin ulusal bir Bitcoin rezervi oluşturacağına dair beklentilerin geçen hafta itibariyle suya düşmesi ve Trump’ın tarifelerle ilgili tehditleri riskli varlıklara olan talebi genel çizgileri ile yeterlice azaltırken, hafta sonu oyun değiştirici olarak gördüğümüz haber ile piyasa tepkisi yüzseksen derece değişti.
Beyaz Saray kripto rezerv açıklaması
ABD Başkanı Trump, Başkanlık Çalışma Grubu’na ortalarında XRP, SOL ve ADA’yı da içeren bir Kripto Stratejik Rezervi oluşturma sürecini ilerletme talimatı verdiğini açıklamasının akabinde pazar günü kripto cenahında sert fiyat artışları görüldü. Trump “ABD’nin dünyanın kripto merkezi olmasını sağlayacağım” diyerek 2024 seçim kampanyası sırasında kripto sanayisinden aldığı takviye akabinde siyasetleri hayata geçirmeye başladı. Ne hikmettir ki, verdiği talimat da kripto paralarda yaşanan sert satıştan çabucak sonra gerçekleşti! Hatırlanacağı üzere, Biden devrinde, Amerikalıları dolandırıcılık ve kara para aklamaya karşı müdafaa emeliyle kripto kesimine yönelik sıkı düzenlemeler getirilmişti.
Yeni stratejik rezervin nasıl oluşturulacağı tam olarak net değilken, birtakım uzmanlar bunun ABD Hazine Bakanlığı’nın Döviz İstikrar Fonu ile gerçekleştirilebileceğini öne sürdüğünü okuyoruz. Biz büyük fotoğrafta, bitcoin için optimist beklentilerimizi müdafaaya devam ediyoruz. Hatta, Standard Chartered analisti Geoff Kendrick, Bitcoin’in Trump misyon müddeti bitmeden 500bin dolara ulaşacağını da ön gördüğünü not edelim.
ABD iktisadı yavaşlıyor
Trump’ın tarifler konusunda tutarsız bir duruş sergilemesi, bir gün tarife getirerek sonraki gün ertelemesi piyasalarda belirsizlik yaratırken, ABD’de büyüme görünümünün bozulması, hatta ABD’de tüketici itimadının son üç buçuk yılın en düşük düzeyine gerilemesi akabinde Ocak ayında ABD’de tüketici harcamaları da yaklaşık iki yıl sonra birinci defa düşüş gösterdiğini gördük. Bu gelişmelerin ışığında FED’den beklenen faiz indirimi Haziran ayına çekilirken, ithal malların maliyetlerindeki artışın fiyatlara yansıması ve enflasyonun düşüş suratını yavaşlatması bekleniyor.
Bu baş karışıklığına paralel, doların piyasa kuru olan DXY son üç gündür peşpeşe yükselerek son iki haftanın doruğuna yükselirken, inançlı liman ABD’nin 10 yıllık devlet tahvil getirisi de haftayı %4,20 düzeylerinin tabanlarında ve neredeyse son üç ayın en düşük düzeyinde tamamladı (hatırlayınız Ocak ortası %4,80 düzeyini test etmişti). Doların güçlenmesine paralel, son haftalarda 1,05’li düzeylerde salınan ve yükselişini sorguladığımız EURUSD paritesi 1,04 düzeyine gerilirken, benzeri bir halde başını üst kaldıran GBPUSD paritesi de haftayı düşüşle ve 1,2575 düzeyinden tamamladı. EUR’da orta vadede parite düzeyinin de altını hedeflediğimiz hatırlatalım.
Trump – Zelensky “vakası”
Cuma gecesi, adeta dünya diplomasi tarihine geçecek olaya daima birlikte tanıklık ettik. Diplomasi geleneklerine nazaran devlet liderleri ortasındaki görüşmeler makul protokoller çerçevesinde yürütülür. Lakin Trump ve yardımcısı Vance’in minnettarlığını gereğince lisana getirmeyen diplomaside başka kurt siyasetçilere nazaran biraz da deneyimsiz, lâkin demokratik yollarla seçilmiş Zelenski’yi öncesinde bir diktatör olarak nitelendirip sonrasında da Oval Ofis’te azarlaması büyük yansılara neden oldu. Yaşanan gelişmeleri, güçlü devletlerin kuralları hiçe sayarak kendi çıkarlarını öncelediği bir periyodun yansıması olarak okuyoruz. ABD cephesi görüşme sonrası America First (ilk evvel ABD) bildirisi yayınlarken, Trump 2.0 periyodunda, tahminen de ön plana çıkan en kıymetli başlıklardan biri de kural bazlı sistemin (rule-based order) yıkılarak yerine keyfiyete dayalı, ikili bağlantıların ön planda olduğu yeni bir sistemin almaya başladığını görüyoruz.
Nedir bu ruled-based order derseniz, memleketler arası münasebetlerde ülkelerin güç yerine hukuk ve kurallar çerçevesinde hareket etmesini öngören bir sistemdir. Bu tertip, devletler ortası bağların muhakkak normlara, mutabakatlara ve memleketler arası hukuka dayanmasını sağlar. Lakin son yıllarda büyük güçler, bu kuralları esneterek kendi çıkarları doğrultusunda küçük güçlere ‘zorbalık’ yaptığını görüyoruz. Bu ortada, diplomasi tarihine geçen Oval Ofis ziyareti sonrası Avrupalı önderlerle görüştükten sonra Londra’da Kral Charles ile görüşmesini de tamamlayan Zelenskiy, Trump ile bir kere daha kapalı kapılar gerisinde görüşüp muahedeyi kabul edebileceğini belirtti!
Türkiye – AB bağları öne çıkar mı?
Hafta sonuna ne kadar da çok haber sığmış. Türkiye’ye gelmeden evvel, yurt dışı cephede yaşananlar gelişmeleri, Türkiye ile Avrupa’nın dirsek temasını bilhassa savunma endüstrinde daha da geliştirmesi ile sonuçlanacağını düşünüyoruz. Hatırlarsanız, geride bıraktığımız hafta, Sn. Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Avrupa’nın Türkiye’ye muhtaçlığı var” demişti. Emsal bir formda, Prison Break dizisinde Michael Scofield misali kapağında verdiği bildirileri çözmekle uğraşan yeni bir eğilimin de son yıllarda arttığını görüyoruz. Bu minvalde, The Economist mecmuasının kapağı, Trump’ın kural bazlı nizamı nasıl değiştirmeye niyetli olduğuna işaret ederken, yeni dünya nizamında kelam sahibi olacak yedi başkanlar ortasında Sn. Cumhurbaşkanı Erdoğan’a da yer verdiğini görüyoruz. Gelişmeleri Türkiye açısından ‘niceliksel’ mânâda olumlu olarak yorumluyoruz.
Ya bizim piyasalar?
USDTRY kuru yeni haftaya 36,50’li düzeylerden başlıyor. CDS risk primi son periyotlarda olduğu üzere 250 baz puan düzeyinin etrafında dar bantta salınırken, gözler bugün açıklanacak enflasyon verisi sonrası Perşembe günü TCMB’nin olağan PPK toplantısında olacaktır. TCMB’den 250 baz puan faiz indirimi ile gevşeme döngüsüne devam etmesini beklerken, TL’nin azalsa da, yılın birinci yarısında gerçek mânâda değerlenmeye devam edeceğini düşünüyoruz. Yılın ikinci yarısını ise, siyasi ve diplomatik cenahta cereyan edecek gelişmeler ile bilahare ele alarak konuşacağız.
Hafta sonu, İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO), İstanbul bölgesi için Şubat ayı enflasyon sayıları açıkladı. Buna nazaran TÜFE aylık bazda %3,19 artarken, yıllık sayısı da %45,35 düzeyine getirdi. Alt kalemlere bakarsak, sıhhatte %1,0 azalış yaşandığını görüyoruz ki aslında birazdan açıklanacak resmî enflasyon sayılarına da bu harcama kümesinin damga vuracağını ve enflasyonun aylık bazda %3 yükselerek (piyasa beklentisi) yıllık sayısı %40 düzeyinin bir tık da olsa altına getireceğini düşünüyoruz. İTO’nun sepetinin geçen ay güncellenmesi akabinde TÜİK ile daha uyumlu bir seyir izleyeceğini ve değerli bir referans teşkil edeceğini düşünüyoruz.
Bitcoin ve altın
Dün gece 95bin dolar düzeyine kadar yükselen Bitcoin’in yeni gün başlangıcında 92bin dolar düzeylerine kadar gerileyerek kazanımlarının bir kısmını geri verse de, stratejik kripto rezervi haberi sonrası %10 artış kaydettiğini not edelim. Kıymet saklama araçlarında bir öteki yakından takip ettiğimiz enstrüman olan altın, geride bıraktığımız hafta 2,830 dolar düzeylerine kadar gerilemesi akabinde bu sabah 2,870 dolar düzeylerine toparlanırken, Asya borsaları temkinli yükseliş gösterdi. Avrupa piyasaları Ukrayna-Rusya barış görüşmelerine dair umutlarla bedel kazanırken (hisse senedi vadelileri yükselişte), haftayı 1,0375 düzeyinden tamamlayan EURUSD paritesi de 1,0425 düzeyine toparladı.
ABD’de mümkün resesyon kaygıları artarken, yaklaşan tarife artışları ve ekonomik bilgiler piyasalarda belirsizlik yaratıyor. Gözler, her ayın birinci Cuması olduğu üzere, bu hafta Ocak ayı ABD istihdam raporunda olacaktır. Zayıf bir data, FED’in bu yıl üç kere faiz indirimine gidebileceği tarafındaki beklentileri güçlendirecektir.
Huzur içinde yat, koca yürekli hoş insan. Ağladığın duyulmasın…
Emre Değirmencioğlu (@emredegirmenci5), Küme Müdürü, Hazine Bölümü, Kıbrıs İktisat Bankası
