Tüketici Mali Koruma Bürosu Kapatıldı: Finansal Düzenlemeler Tehdit Altında mı?
CFPB’nin Kapatılma Kararı ve Tepkiler
ABD’de tüketicileri finansal suistimallerden müdafaa gayesiyle kurulan Tüketici Mali Muhafaza Ofisi (CFPB), Trump idaresi tarafından fiilen kapatıldı. Proje 2025’in mimarı Russell Vought, Bütçe İdare Ofisi’nin yeni yöneticisi ve tıpkı zamanda CFPB’nin vekaleten başkanı olarak atanmasının ardından, kurum çalışanlarına ofisten uzak durmaları ve faaliyetlerini durdurmaları tarafında talimat verdi. Alınan bu karar, tüketici haklarının korunması ve finans kesimindeki kontrol düzeneklerinin geleceği konusunda önemli kaygılara yol açtı.
CFPB, 2008 mali krizinin akabinde tüketicileri finansal dolandırıcılıklardan korumak emeliyle oluşturulmuştu. Senatör Elizabeth Warren’ın öncülüğünde kurulan ofis, büyük bankalara yönelik kontrol ve yaptırımlarıyla dikkat çekmişti. Bu süreçte Wells Fargo üzere dev bankaların yasa dışı uygulamaları ortaya çıkarılmış ve tüketicilere milyarlarca dolar geri ödeme sağlanmıştı.
Sadece Wells Fargo’nun, yanlış tahsilatlar, yetkisiz hesap açma ve haksız kesintiler nedeniyle 6,2 milyar doların üzerinde ceza ödediği biliniyor. CFPB’nin, toplamda 21 milyar doların üzerinde tüketici mağduriyetini telafi ettiği tabir ediliyor.
Denetim Düzeneklerine Yönelik Siyasi Müdahale
Trump idaresi ve Proje 2025 kapsamında hazırlanan siyaset evrakı, CFPB’nin kaldırılması gerektiğini savunan münasebetler sundu. “Liderlik için Talimat” başlıklı dokümanda, kurumun “solcu sivil toplum kuruluşlarına hesapsız fon sağlamak için bir şantaj mekanizması” olarak tanımlandığı görülüyor. Lakin, bu savların kaynağı incelendiğinde, New York Post, Wall Street Journal ve Investors’ Business Daily üzere sağ eğilimli yayın organlarında çıkan köşe yazılarından ibaret olduğu anlaşılıyor. Kurumun, finans kesimine yönelik yaptığı sert kontrollerin ve büyük ölçekli şirketlerin karşı karşıya kaldığı yaptırımların, siyasi müdahalenin asıl nedeni olduğu yorumları yapılıyor.
Özellikle Trump’ın finans dünyasıyla münasebetleri ve geçmişte birçok kere borçlarını ödememesi üzere faktörler göz önünde bulundurulduğunda, CFPB’nin kapatılmasının finans kesimindeki denetimsizliği artırmaya yönelik bir atak olduğu düşünülüyor. Kripto para piyasasının mevcut idare üzerindeki tesiri de bu kararı şekillendiren ögeler ortasında gösteriliyor. Kripto para kesiminin hala büyük ölçüde kontrolsüz olması ve yasa dışı faaliyetlerde kullanılma riskinin yüksek olması, CFPB’nin ortadan kaldırılmasının daha geniş kapsamlı bir finansal hürlük siyasetinin kesimi olduğu ihtimalini güçlendiriyor.
Kapatma Kararının Tüzel Durumu Tartışmalı
CFPB’nin kapatılması istikametindeki atak, tüzel açıdan önemli tartışmaları beraberinde getirdi. Yasal çerçevenin dışına çıkıldığı tezleri gündemde yer alırken, DOGE isimli bir kuruluşun ofisin bilgilerine müsaadesiz eriştiği öne sürüldü. Hukukçular, bu sürecin anayasaya muhalif olabileceğini değerlendirirken, CFPB’nin yetkilerinin yasalar çerçevesinde korunup korunamayacağı konusunda belirsizlik devam ediyor.
Büro’nun ani bir biçimde fonksiyonsuz hale getirilmesi, tüketici finansal haklarının önemli formda zayıflamasına neden olabilir. Kontrol sistemlerinin ortadan kaldırılması, büyük finans kuruluşlarının geçmişteki üzere haksız yarar elde etmesini kolaylaştırabilir. Bilhassa orta ve düşük gelirli tüketiciler için banka ve kredi kartı süreçlerinde ekstra maliyetler ve yanlış tahsilatların artması bekleniyor.
Finansal Düzenlemelerin Geleceği Ne Olacak?
Tüketici Mali Müdafaa Bürosu’nun kapatılması, ABD’de finansal düzenleme siyasetlerinin geleceği açısından kritik bir dönüm noktası olarak görülüyor. Kurumun yokluğunda, büyük finans kuruluşlarının kontrollerden uzak formda hareket etmesi ve tüketici haklarının ziyan görmesi kaçınılmaz olabilir. 2008 krizinden çıkarılan derslerin göz arkası edilmesi ve finansal kuruluşlara geniş bir hareket alanı tanınması, gelecekte yeni krizleri tetikleyebilir.
Ekonomistler, bu çeşit kontrol sistemlerinin kaldırılmasının, bilhassa küçük yatırımcılar ve orta sınıf üzerindeki olumsuz tesirlerini artıracağını belirtiyor. Kontrolsüz bir finansal ortamda, tüketici mağduriyetlerinin artması ve düzenleyici sistemlerin yetersiz kalması, büyük finans kuruluşlarının lehine, halkın ise aleyhine işleyen bir sistem yaratabilir.
