FÖŞ-ANALİZ: Powell Kongre’ye para politikası anlatmaya geldi, Trump’la uğraşmak zorunda kaldı
Trump’ın an be an değişen siyaset açıklamaları, dünyanın her köşesinde ve doğal olarak ABD’de büyük belirsizlik yaratıyor. Örnek olarak, Trump’ın Ukrayna’dan askeri yardımı sürdürme karşılığı $500 milyar değerinde az mineral talebini Zelenskiy kabul etmiş görünüyor ki, bu Putin’i ateşkes konusunda taviz vermeye zorlayabilir. Çelik ve aluminyuma salınan %25 gümrük vergisi ise yalnız bir numaralı tedarikçi Kanada değil, Meksika, Brezilya ve birtakım Avrupa ülkelerini de vuracak.
Trump ayrıyeten, ABD’ye yüksek gümrük vergileri uygulayan ülkelere de “kısasa kısas” tarifeler uygulamayı vaat etti. Bunlar hafta içinde açıklanacak. Şayet vaadini tutarsa, Asya’da Hindistan ve Tayland’ın ihracatı büyük ziyan görecek.
Fakat, asıl tehlike Trump ve Kongre ortasında yaklaşan vergi ıslahatı ve kamu borç tavanı hengamesi. Trump, maliye siyasetinde hareket alanını genişletmek için borç tavanının askıya alınmasın istiyor. Ayrıyeten, maliyeti tahminen de $1 trilyonu bulacak yeni vergi indirimleri peşinde. Demokratlar kendi istekleri dikkate alınmadan bu paketi engelleyecekler. Bu senaryoda korkulan, Trump’ın Kongre ve tahminen de mahkeme kararlarına ters olarak bütçe harcamalarını kendi öncelediği alanlara kaydırarak, yasal birtakım harcamaları geciktirmesi. Şayet Kongre ve Trump borç tavanında uzlaşamazsa, Federal hükümetin çok uzun mühlet kepenk indirmesi, hatta vadesi gelen devlet tahvillerinde temerrüt dahi konuşulan senaryolar ortasında.
İşte, Powell’in Kongre’ye birinci ziyareti bu belirsizlikler ortasında gerçekleşti. Powell faiz kararları için Trump’ın siyasetlerinin şekillenmesinin bekleyeceğini bir kere daha vurgularken, Trump’la ilgili soruları da yanıtsız bıraktı.
Reuters’e göre, Fed Başkanı Jerome Powell, göreve başlamasından bu yana Kongre huzuruna birinci çıkışında, tarifeler, Elon Musk’un hükümetteki rolü, banka hesap güvenliği ve idarenin birinci haftalarının istikrarsız tabiatını yansıtan başka hususlarla ilgili soruları ertelese de Lider Donald Trump’ın miras aldığı iktisadın gücüne kefil oldu.
Powell’ın yılda iki defa Kongre binası Capitol Hill’e yaptığı seyahatler ekseriyetle iktisadın durumu ve para siyasetinin durumunu tartışmaktan çok öteye geçiyor; Fed liderinin söyleyecek çok şeyi olduğu mevzular, %4’lük işsizlik oranı, Fed’in %2 amacına yaklaşan enflasyon ve devam eden büyüme göz önüne alındığında neredeyse hepsi uygun.
“Ekonomi açısından epey âlâ bir yerdeyiz” diyen Powell, Fed’in daha fazla faiz indirimi yapmak için ivedisi olmadığını lakin enflasyonun daha da düşmesi yahut iş piyasasının zayıflaması durumunda bunu yapmaya hazır olduğunu belirtti.
Ancak Senato Bankacılık Komitesi’nin yeni başkanı Güney Carolina’lı Cumhuriyetçi Tim Scott idaresindeki iki saatten fazla bir süren sorgulamada, Fed’in istikrarlı fiyatlar ve istihdamı dengeleme tarafındaki temel misyonu ikinci planda kaldı.
Senatörler onu, Trump’ın sınırlamak yahut ortadan kaldırmak istediği bir kurum olan Tüketici Mali Muhafaza Kurulu’nun mukadderatı hakkında sorguladılar; Musk’ın takımının Fed’in sistemlerine erişmeye çalışıp çalışmadığını ve Musk’un ABD Hazinesi’ndeki rolü göz önüne alındığında banka hesaplarının mahremiyetinin hâlâ inançta olup olmadığını sordular; banka düzenlemelerini (regülasyonları) kolaylaştıracak muhtemel adımlar konusunda onu sorguya çektiler.
En değerlisi, Trump’ın farklı ülkelere ve emtialara yeni ithalat vergileri getirmesinin daha yüksek enflasyona yol açıp açmayacağı konusunda onu sorguya çektiler. Bu Fed’in tasa duyduğu ve izlediği fakat Trump’ı yargılayıcı olarak görülmesini istemediği bir husus.
Powell, “Serbest ticaret hala mantıksal olarak optimal politika” dedi. Fakat “tarife siyaseti oluşturmak yahut bu siyaset hakkında yorum yapmak Fed’in işi değil… Bizim misyonumuz bunlara itidalli halde reaksiyon vermeye çalışmak.”
Powell, “Tarifeler, göçmenlik, maliye ve düzenleyici politikalar… Bunların hepsi bir ortaya gelecek ve biz de bunu anlamlandırmaya çalışacağız” dedi.
Fed’in süratle değişen siyasetleri anlamlandırması vakit alabilir. Trump misyona başladığından bu yana, büyük ticaret ortakları Meksika ve Kanada’ya karşı kapsamlı ithalat vergileri uyguladı ve akabinde erteledi; bu da Fed siyaset yapıcılarına tahlil yahut modelleme yapacak çok az somut şey bıraktı.
Powell enflasyonun, hangi mallarda ve vergilere ne ölçüde reaksiyon vereceği sorusuna “ancak gerçek uygulamayı” gördükten sonra karar verileceğini söyledi. “Bazı durumlarda vergiler tüketiciye pek ulaşmıyor, kimi durumlarda ulaşıyor.”
Nationwide Bankası baş ekonomisti Kathy Bostjancic, iktisadın büyük kısmında değişen görünüm nedeniyle artık Fed’in bu yıl yalnızca bir defa faiz indirimi yapmasını beklediğini ve bunu yılın ikinci yarısına kadar gerçekleşmeyeceğini söyledi.
Powell’ın konuşmasının akabinde şunları yazdı: “Fed yetkilileri, bilhassa Trump Yönetimi’nin tarifeler, göçmenlik, düzenlemeler ve maliye siyasetine ait mümkün makroekonomik siyaset değişikliklerini çevreleyen büyük belirsizlikleri göz önünde bulundurarak, enflasyonun ve işgücü piyasasının gelişimini pahalandırmak istiyor.”
Sorgulamanın geri kalanı, Washington’un Trump idaresinin birinci haftalarında yaşadığı çalkantıya odaklandı ve bu makalenin çerçevesinin dışında kalıyor.
Trump’ın süratle evrilen siyasetleri, merkez bankasının daha fazla faiz indirimi taahhüt etme konusundaki isteksizliğini artırdı, bunu bilmemiz kâfi.
ACELE ETMEMİZE GEREK YOK
Powell, yazılı açıklamasında, “ekonominin genel olarak güçlü olduğunu ve son iki yılda amaçlarımıza gerçek kıymetli ilerleme kaydettiğini”, işsizlik oranının tam istihdam düzeyi civarında değerlendirildiğini ve enflasyonun düşük lakin tekrar de maksadın üzerinde olduğunu söyledi.
Salı günü konuşan Powell, “Politika duruşumuzu ayarlamak için ivedi etmemize gerek yok. Para siyasetinin sıkı duruşunu süratli yahut çok fazla değiştirmenin dezenflasyonu engelleyebileceğini biliyoruz.” diyen Powell, Fed’in Ocak toplantısından sonra daha fazla kesintinin enflasyonun düşmesine yahut istihdam piyasasında açık bir zayıflamaya bağlı olacağını yineledi.
Yatırımcılar hâlâ Fed’in bu yılın sonlarında faiz indirimi yapmasını bekliyor ve türev piyasalar yalnızca tek 25 puanlık bir indirim fiyatlıyor.
Powell açıklamaları sonrası, DJ30 ve S&P500 seansı çok ufak karlarla kapatırken, NASDAQ %0.36 kıymet yitirdi. Tahviller Powell’in iletisine kıymet kaybederek yanıt verirken, ABD doları da bir tık geriledi.
